محیط زیست، امری تخصصی نیست!
در جهان مدرن، به تمایل اشتباه آمیز یا مغرضانه ای دامن زده می شود که همه چیز را موضوعی تخصصی وانمود کنند.
درست است که همه روزه دانش و فن پیشرفت می کند و بنابراین محال است که هر کس بتواند به درستی به هر امری بپردازد و غلط است که همه درباره ی هر چیزی نظر دهند، اما این هم هست که جنبه یا یا جنبه هایی از هر امر تخصصی، در ارتباط با همگان می شود و از طرفی دامنه ی امور همگانی یعنی مبحث هایی که ذاتا و در کل از امور زندگی روزانه ی همه ی افراد عادی است هم پیوسته توسعه پیدا می کند.
از امور تخصصی که یک فرد عادی هم حق اظهارنظر درباره ی آنرا دارد، میتوان به جاده سازی اشاره نمود. ساخت جاده، بخصوص شاهراه های بزرگ، یک کار مهندسی پیچیده است که لازمه ی آن تسلط بر مسائلی مانند ریاضیات، مقاومت مصالح، نقشه برداری، کلیات مهندسی ترافیک، و… است. با این وجود، در یک جامعه ی سالم، حکومت و اجزای آن، قبل از کلنگ زنی برای آغاز ساخت یک شاهراه، به رای مردم رجوع می کنند تا «ارزیابی اثرات اجتماعی» پروژه صورت گیرد. چه بسیار طرح هایی از این دست که بعد از دریافت نظر منفی بقال و نانوا و کافه دار و کارمند شهرداری و کار گر ذوب آهن و مدیر شرکت و دیگر مردم عادی کنار گذاشته می شود. از امور همگانیِ تازه یافت هم میتوان برای مثال، به پوشش شبکه ی اینترنت اشاره نمود. این موضوع، جدا از جنبه های فنی آن، امری است که به همگان مرتبط می باشد و اظهارنظر درباره ی آن و حق برخورداری از این تکنولوژی، از حقوق همگانی به حساب می آید. در هر دو مثال بالا، اگر کسی (مثلا بخشی از حکومت) بخواهد به بهانه ی تخصصی بودن موضوع، مردم کوچه و بازار را از دایره ی تصمیم گیری دور سازد، به خطا رفته یا غرضی موذیانه دارد.
نکته ی دیگر این است که متخصصانِ هر رشته، درصد کوچکی از کل جامعه را می سازند و از میان این جماعت کوچک هم بخش باز کوچک تری مورد تایید دولت ها هستند یا مهارت لابی گری با دستگاههای اجرایی و گرفتن پروژه های نان وآب دار را دارند. به همین علت، میتوان متخصص را خرید! چنین است که برای مثال، خیلی از طرح های سدسازی یا معدن کاریِ ایران مجوز ارزیابی اثرات محیط زیستی دارند اما هر عقل سلیمی به مخرب و زیان آور بودن آنها برای اقتصاد کشور و سلامت مردم رای می دهد.
به طور خاص در زمینه ی محیط زیست، مغالطه ی سپردن هر کار به اهل فن آن، بسیار خطرناک می باشد. چون که مبحث محیط زیست، همان گونه که از خود عبارت پیدا است، مبحث زندگی (و مرگ) است و تبعات تخریب و آلوده سازی آن دامنگیر همه می شود. در این مورد اگر بحثی خیلی فنی (مثلا درباره ی جزئیات زادآوری نهنگ یا چگونگی مسیریابی پرندگان مهاجر یا تشخیص یک گونه ی گیاهی تازه یافت) در بین باشد، باید کار را به متخصصان سپرد. اما در موضوع هایی مانند آلوده سازی دریاها که زیست نهنگ را تهدید می کند، یا خشکاندن تالاب ها که مهاجرت پرندگان را مختل می سازد، یا چرای مفرط دام که نسل گونه های گیاهی را از میان می برد، هر شخصِ با مهارت و آگاهی متوسط می تواند و باید نظر دهد. در واقع، این گونه اظهارنظرها مسئولیت همگانی است و در جامعه ای که بیشترِ مردم در مبحث محیط زیست دخالت می کنند، شرایط عمومی زندگی بهتر است.
خوشبختانه در قانون اساسی ما (اصل پنجاهم) از حفاظت محیط زیست، بعنوان «وظیفه ی عمومی» یاد شده است که این خود تجویز ضرورت دخالت پیوسته و مؤثر مردم در هر امری است که تبعات محیط زیستی دارد. روز جهانی محیط زیست (پنجم جون / پانزدهم خرداد) را فرصتی بدانیم برای مطالبه ی حقوق محیط زیستی خود!
کنشگر محیط زیست
۲۳۳۲۳۳
منبع: گل بخر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب