روز تیرگان و روز ملی دماوند
گل بخر: در بهمن ماه 1399در هفتصدوپنجاه وسومین نشست «شورای فرهنگ عمومی» (نهاد رسمی نام گذاری روزهای ملی) سیزدهم تیر بعد از آن که سال ها از طرف انجمن های غیردولتی بعنوان «روز ملی دماوند» خوانده می شد، به شکل رسمی چنین نامیده شد.
این پاسخ به یک خواست مردمی جای تقدیر دارد و من در مقام یکی از کسانی که سال ها پیگیر مسایل دماوند و ازجمله دست اندر کار برگزاری جشن های سالانه به مناسبت روز دماوند بوده ام، به سهم خود سپاسگزار شورای مورد اشاره هستم. پیشینه ی کار برمی گردد به سال ۱۳۸۳ که شماری از کوه نوردان و طبیعت دوستان در هیات کوه نوردی استان تهران تصمیم گرفتند که برای معرفی بهتر دماوند و جلب توجه مردم عادی و مسئولان به مشکلات این نماد سرزمینی، روزی را به نام این قله بنامند. حسین عبیری گلپایگانی از فعالان محیط زیست که در آن سال با هیات کوه نوردی استان تهران همکاری داشت، با جلب موافقت محسن عبدلی رئیس وقت هیات، این فکر را پی گرفت و در اولین هفته ی مرداد آن سال یک برنامه ی صعود از چهار رخ دماوند ترتیب داد تا مسیرهای اصلی پیمایش این کوه از زباله پاک سازی شود.
در همان سال به حسین پیشنهاد دادم که شایسته است روز سیزدهم تیر را که در تاریخ و فرهنگ ما روز تیرگان نامیده شده، روز دماوند بخوانیم؛ چون که تیرگان با داستان شورانگیز آرش کمانگیر که تیر سرنوشت ساز خویش را از فراز البرز انداخت، وابستگی دارد. اندک زمانی بعد، دوستان کوه نورد و طبیعت گرا این پیشنهاد را پذیرفتند. داود محمدی فرکوه نورد باسابقه و تاریخ نگار رویدادهای کوه نوردی هم پیشنهاد داده بود که برای معرفی بهتر دماوند به جهانیان باید رویدادهای مختلفی برگزار گردد و رینه، شهر کوچک پای دماوند، پایتخت کوه نوردی جهان نامیده شود. در زمستان ۱۳۸۳ هم سیاوش یزدانی کوه نورد جوان اهل قائم شهر در کوهستان دماوند گم شد و پیکر او با همه ی جسجوهای بعدی پیدا نشد و در بهار ۱۳۸۴ برادر سیاوش، خسرو یزدانی پیشنهاد کرد که برای بزرگداشت جان باختگان در دماوند و فعالان حفاظت کوهستان (که سیاوش هم در زمره ی آنان بود) برنامه های ویژه ای برگزار گردد. برآیند این پیشنهادها و خواسته ها این شد که روز سیزدهم تیر را روز ملی دماوند بنامیم و در نزدیک ترین جمعه به این روز جشن و همایشی در شهر رینه برگزار نماییم. این رویداد، از تیر ماه ۱۳۸۴ به صورت پیوسته تا امروز برگزار شده که البته در دو سال گذشته به خاطر انتشار کرونا شکل دیگری یافته است.
نام گذاری روزی به نام دماوند، فقط به این کار نمادین محدود نشد و به بهانه ی آن صدها و شاید هزاران یادداشت و مقاله منتشر شد، نشست های بی شمار در طول سال با کوه نوردان و کنشگران محیط زیست و مدیران دولتی برگزار شد، طرح «نگاهبانی دشت شقایق» هر سال از نیمه ی خرداد تا نیمه ی تیر اجرا شد، ده ها برنامه ی پاک سازی در دماوند اجرا شد، و از این رهگذر یک حساسیت همگانی نسبت به این نماد طبیعی ایران پدید آمد. همچون رخدادها این بود که به دنبال پیشنهاد و نامه نگاری های چندساله ی انجمن کوه نوردان ایران، در روز سیزدهم تیر ۱۳۸۷ دماوند از جانب سازمان میراث فرهنگی و در مراسمی که با همکاری انجمن مورد اشاره در قرارگاه فدراسیون کوه نوردی در روستای پلور برگزار شد، بعنوان اولین اثر طبیعی در لیست آثار ملی کشور ثبت گردید. رخداد مهم دیگر این بود که در سال ۱۳۸۸ شماری از کوه نوردان مازندران «انجمن دوستداران دماوندکوه» را تأسیس کردند و جشن تیرگان و روز ملی دماوند را در رینه بدل به یک رویداد بزرگ محیط زیستی کردند. همینطور این دوستان ضمن همکاری با انجمن کوه نوردان و فدراسیون کوه نوردی، و در تماس با مدیران سازمان محیط زیست، سازمان جنگلها و مراتع، سازمان میراث فرهنگی، و بخشداران و فرمانداران و استانداران حوزه ی دماوند، پیگیر جدی چالش های پیشِ روی دماوند شدند. این انجمن توانست با پیگیری های قضایی حکم تعطیلی معدن های پوکه ی دماوند را که از بدترین عامل های تخریب این کوه بودند، بگیرد.
در تیر ماه ۱۳۹۹ خبرهایی شنیده شد که دامنه ای از کوه دماوند، از مراتع روستای ملار تا قله، وقف است. حساسیت های ایجادشده نسبت به دماوند سبب شد که به دنبال انتشار این خبر، اشخاص زیادی از کوه نورد و فعال محیط زیست و چهره های هنری و فرهنگی و حقوق دانان در این مورد به اظهار نظر بپردازند. به دنبال این اظهارنظرهای اعتراض آمیز، سازمان جنگلها و مراتع اعلام نمود که آن دامنه جزو منابع ملی و غیر قابل وقف است. گویا قوه ی قضاییه هم همین نظر را دارد و بسیار بعید می نماید که بخشی از این کوه خوش سیما که نماد ایران است، از حوزه ی دارایی های ملی بیرون برود.
آن چه که در بالا به آن اشاره شد، فقط گوشه ای از اثرات کوشش برای ثبت روز ملی دماوند است؛ امید آن که فلسفه ی این نام گذاری از جوهر اصیل خود تهی نگردد و این روز همچنان فرصتی تلقی شود برای تلاش در جهت حفاظت از این کوه پر راز و رمز... و البته دیگر کوهستان های ایران عزیز.
* مدیر گروه دیده بان کوهستانِ انجمن کوه نوردان ایران
۲۳۵۲۳۷
منبع: golbekhar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب