تهران در خطر فرونشست و زلزله ۱۰ الی ۳۰ سانتی متر فرونشست سالانه
به گزارش گل بخر، یک پژوهشگر زلزله اظهار داشت: فرونشست می تواند در بیشتر شدن زلزله های کوچک و هم در تحریک رخداد زلزله های متوسط به بالا اثرگذار باشد.
مظاهر گودرزی: این سال ها در رابطه با فرونشست زمین زیاد گفته و شنیده می شود، اما اخیراً در تهران با پدیده ای مواجه هستیم که ناگهان بخشی از زمین فرو می ریزد، اتفاقی که مدتی قبل در بزرگراه آبشناسان رخ داد یا چند سال قبل در منطقه شهران دیده شد، حالا مهدی زارع، استاد زلزله شناسی پژوهشگاه بین المللی زلزله در گفت وگویی با کافه خبر خبرآنلاین می گوید: «در سالهای بعد باید بیشتر شاهد این قبیل از فروچاله ها باشیم.»
او اعتقاد دارد با اقدامات انسانی در زیر زمین شامل حفاری تونل مترو و سایر حفاری ها بروز پدیده ای مشابه اصلاً دور از انتظار نیست.
زارع ضمن اشاره به مساله فرونشست زمین در تهران می گوید: «مناطق مرکزی تهران سالانه کمتر از ده سانتی متر فرونشست دارند، اما در بعضی از مناطق حاشیه ای این عدد به بیشتر از ۳۰ سانتی متر در سال می رسد، که اعداد زیادی هستند.»
متن کامل گفتگو در ادامه آمده است.
مدتی قبل در بزرگراه آبشناسان شاهد فرو ریختن عمیق زمین بودیم، این پدیده چیست؟
این مواردی که به صورت نقطه ای و مانند چاله ایجاد می شود، درست مانند اتفاقی که خرداد سال ۱۳۹۵ در شهران رخ داد که وسط خیابان پایین ریخت و منجر به آتشسوزی هم شد، فروچاله هستند.
اتفاقی که در آبشناسان رخ داد هم فروچاله بود؟
بله آن هم فروچاله بود.
فروچاله چه فرقی با فرونشست دارد؟
فرونشست را معمولا موقعی استفاده می نماییم که این اتفاق برای یک بخش بزرگی از زمین رخ می دهد و به چشم دیده نمی گردد، چون فرونشست ها چند سانتی متر در سال هستند، معمولا با چشم عادی نمی توان آنها را دید، البته نتایج آن مانند ترک های بوجود آمده یا صدمه ای که امکان دارد به خطوط لوله ها بزند قابل رویت هستند و آدم ها می توانند متوجه فرونشست شوند، اما فروچاله کاملاً توسط آدم ها قابل دیدن است، مخصوصاً اگر در محیط شهری اتفاق بیفتد، البته فروچاله ها برخی مواقع در مناطق غیر شهری هم رخ می دهند بخصوص در جاهایی که غارهای آهکی زیر آبروفت ها وجود دارد و این غارها وقتی گسترش پیدا کنند و فضای بزرگتری در نزدیکی سطح در زیر زمین شکل بگیرد، جایی مانند یک دایره پایین می ریزد، اتفاقی که در کبودرآهنگ همدان یا دشت لار دیده شده از این دست هستند.
دلایل ایجاد یک فروچاله چیست؟
فروچاله ها علل مختلفی دارند، چیزی که در تهران دارد اتفاق می افتد معمولا انسان ساز هستند، یعنی انسان ها زیر زمین کارهایی می کنند تا منجر به این فروچاله ها شود، مانند ساخت مترو،، تعداد زیادی از فروچاله هایی که تا حالا اتفاق افتاده تحت تأثیر ساخت مترو بوده اند، یا کارهای دیگر مانند کشیدن کانال فاضلاب، خطوط انتقال نیرو. دلیل دیگر به قنات ها برمی گردد که از قبل در تهران وجود داشتند، منتهی این قنات ها به علل مختلف پر شدند، هم اکنون اغلب قنات های تهران یا مجرای فاضلاب هستند یا به صورت کامل پر شدند و دیگر نمی توانند آن نقش انتقال آب را ایفا کنند، با این وجود این قنات ها همچنان وجود دارند و گاهی تحت تأثیر کارهای انسانی قرار می گیرند، ازاین رو می بینیم که ناگهان یک حفره در شهر ایجاد می شود، مثلا فروچاله ای که در نسیم شهر صورت گرفت بنابراین وجود قنات ها بود که دخالت انسان در آن موثر بود. فروچاله در بزرگراه آبشناسان
از آن جایی که اقدامات انسان ها در وقوع پدیده فروچاله نقش دارد یعنی ما باز شاهد این اتفاق در تهران خواهیم بود؟
به نظر می آید از این به بعد، با عنایت به وجود مساله فرونشست بخصوص در مناطق جنوبی تهران، ما بیشتر با پدیده فروچاله مواجه شویم، برای اینکه همچنان سیل مهاجران به سمت تهران ادامه دارد و حاشیه نشینی درحال گسترش است، زندگی در حاشیه سبب می شود عملاً حجم عملیات انسانی در شهرک های حاشیه ای بیشتر شود، بنابراین من انتظار دارم در یک دهه پیش رو این اتفاقات را بیشتر در محدوده تهران و اطراف ببینیم، به این مساله باید خشکسالی را هم اضافه کرد که سبب افزایش مهاجرت می شود، با افزایش مهاجرت استفاده از منابع آب زیرزمینی برای تأمین آب مورد نیاز بیشتر می شود، اما افزایش مصرف از آب زیرزمینی ما را آماده می کند که در سالهای پیش رو فروچاله های بیشتری ببینیم.
شما گفتید اقدامات انسان ها در زیر زمین مانند کشیدن تونل های مترو در ایجاد پدیده فروچاله نقش دارد، می شد با کارهای مطالعاتی در انتخاب زمین برای عبور خطوط مترو تصمیم بهتری گرفت تا کمتر شاهد این قبیل از اتفاقات باشیم؟
قاعدتاً باید فرض را بر این بگیریم همه این مطالعه ها انجام شده است، یعنی اگر این مطالعه ها انجام نشده باشد نباید اجازه عبور تونل مترو را بدهند، در اغلب مواقع این مطالعه ها انجام شده منتهی بلاخره امکان دارد با مشغول به کار شدن پیمانکاران مختلف و بی توجهی درصدی از آنها به مطالعات و نحوه برداشت، حوادث این مدلی رخ بدهد، اما با عنایت به تعدد اتفاقات این مدلی در تهران می توانیم انتظار قابل شمارش بودن حوادث مشابه را داشته باشیم. اگر این فروچاله ها در جاهای خلوت رخ بدهد مشکل زیادی ایجاد نمی کند اما اگر در مناطق شلوغ یا حتی خانه های مردم باشد صدمه های بزرگی را می توانند به شهر بزنند، فروچاله ها مخاطره هایی هستند که به خودی خود وجود ندارند اما اقدامات انسان در زیر زمین می تواند زمینه ایجاد آنها را فراهم آورد.
آیا می شود حدس زد کدام مناطق تهران در معرض مواجهه با فروچاله هستند؟
همان طورکه گفتم اقدامات انسان ها در زیر زمین به ایجاد فروچاله ها کمک می نماید، این اقدامات هم فقط در ارتباط با مترو نیست، همین مراکز تجاری و مجتمع ها هم نوع دیگری از این اقدامات هستند که در شرایط امروز تهران در یک منطقه مشخص وجود ندارند، در تمام گستره شهر تهران این اقدامات دیده می شود، از طرفی ما در تهران یک پایگاه داده پیوسته در اینباره نداریم، یعنی مثلا اطلاعات جامعی در رابطه با تحولات ۵۰ سال قبل مهندسی در جای جای تهران وجود ندارد، به هر حال اگر بخواهیم بدانیم کاندیداهای بعدی برای فروچاله های بعدی کجاها هستند احتیاج به اطلاعات پیوسته و جامع هست که ما نداریم.
شاید اگر چنین پایگاه داده ای وجود داشت نقشه مسیرهای مترو تغییر می کرد؟
دقیقاً، اگر این پایگاه یکپارچه وجود داشت می توانست مانع عبور تونل ها از بعضی از مسیرها شود، یا جلوی برخی عملیات های گودبرداری و حفاری را بگیرد، ازاین رو وقتی اطلاعات نداریم عملاً با تلاش و خطا مواجه هستیم، و اطلاعات موردی جمع آوری می شود، ازاین رو نمی توان به صورت دقیق تشخیص داد فروچاله بعدی کجا هست، البته می شود یک تصویرهای کلی درست کرد، مثلا محل گودبرداری های مهم یا مسیرهای اصلی مترو، یا جاهایی که با قنات ها محل تلاقی وجود دارد مستعد این وضعیت هستند.
آقای دکتر شما در رابطه با فرونشست بخصوص در نواحی جنوبی تهران گفتید، هم اکنون تهران سالانه چند سانتی متر فرونشست دارد؟
بیشتر جاهایی که در تهران تحت تأثیر فرونشستند، سمت جنوب شرق و جنوب غرب تهران به سمت بزرگراه آزادگان هستند، که حدود ۱۰ الی ۲۰ سانتی متر در سال فرونشست دارند، مناطقی که بیشتر از این تحت تأثیر فرونشست هستند مناطق شهریار، ملارد، جنوب شهر ری به سمت ورامین است که حتی جاهایی از آن به صورت موردی و پهنه های کوچک تا ۳۰ سانتی متر در سال و گاهی بیشتر فرونشست دارند، که همگی این ها اعداد زیادی هستند.
در داخل خود تهران چطور؟
در داخل تهران در محور خیابان انقلاب، فرونشست به زیر ۱۰ سانتی متر می رسد، یعنی اعداد محدود می شود، در شمال تهران این اعداد خیلی ناچیز است.
فرونشست زمین به چند سانتی متر در سال برسد خطرناک است؟
معمولاً فرونشست از حد سانتی متر به بالا قابل ملاحظه هست، یعنی وقتی ما می گوییم در محور خیابان انقلاب تا کمتر از ده سانتی متر در سال فرونشست داریم، همین عدد زیاد است، برای اینکه جاهای حساس شهر، مانند خطوط لوله و شریان ها اگر تحت اثر این فرونشست ها صدمه ببینند، اساسا مشکلات زیادی ایجاد می شود، البته یک مساله دیگر وجود دارد که خودم چند سالی هست به آن علاقه مند شده ام، اینکه فرونشست های اطراف تهران چه تاثیری روی لرزه خیزی و مشخصاً تحریک گسل ها می توانند داشته باشند، البته فعلا در مرحله تحقیق هستیم. بیشتر بخوانید: ببینید خطر فرونشست در کدام مناطق تهران بیشتر است؟
هشدار! این مناطق و شهرهای ایران در معرض فرونشست هستند
یعنی امکان دارد این فرونشست ها سبب وقوع زلزله شوند؟
ببینیند، فرونشست احتمالا می تواند یک گسلی که آماده ایجاد زمین لرزه است را تحریک کند، خود فرونشست منجر به زلزله نمی گردد. ازاین رو فرونشست می تواند در بیشتر شدن زلزله های کوچک و هم در تحریک رخداد زلزله های متوسط به بالا اثرگذار باشد، البته این مطالعه در ایران تازه شروع شده است و بررسی بیشتر آن احتیاج به کار دقیقی دارد.
در این وضعیت کار خاصی می شود انجام داد؟
اولین کاری که در همه موارد شامل فرونشست و فروچاله میتوان انجام داد پیشگیری از بروز ریسک های جدید است، اینکه وضعیت بغرنج شده توجهی نیست که ما کار را رها نماییم، ازاین رو از حیث علمی و اجرایی باید کار کرد که اوضاع بدتر نشود، همه می توانند در این حوزه کمک کنند، با همین داده های موجود آدم های علمی کارهای مطالعاتی انجام دهند و جاهایی که در معرض خطر هستند را بیشتر و دقیق تر معرفی کنند، آنها هم که در اجرا هستند به مطالعات انجام شده توجه نمایند تا وضعیت بدتر نشود، اگر بگوییم همه جا خراب شده توجیهی برای هیچ کاری نکردن ایجاد می کند، اینکه گفته می شود اوضاع از این بدتر نمی گردد فکر خطرناکی است چونکه شرایط می تواند خیلی بدتر از این ها شود.
4747
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب