این همه برف و باران مشکل کم آبی را حل می کند؟
به گزارش گل بخر، یک مهندس آب در گفتگو با خبرآنلاین: «ما به واسطه بهره برداری های بی رویه، با یک کسری مزمن در منابع آبی کشور مواجه هستیم و قاعدتاً با یک سال بارندگی مطلوب، شرایط آنچنان که باید ایده آل نخواهد شد.»
الهه جعفرزاده: طی چند دهه اخیر، بحران کم آبی به یکی از اساسی ترین معضلاتی تبدیل گشته که هر از چندگاهی نواحی مختلفی از کشور را از حیث آب شرب و آب مصرفی در زمینه های کشاورزی، صنعتی و... مورد تهدید قرار می دهد. کمبود بارش های سالیانه و بروز خشکسالی های مکرر هم عواملی هستند که این تنش را شدت می بخشند. از طرفی بهره برداری های بی حد و حساب از منابع زیرزمینی سبب افت ذخایر آب های زیرزمینی شده است. بارندگی ها هم در ایران از حدود دو الی سه دهه گذشته، سیر نزولی داشته و ما تقریبا هر ساله با کم بارشی و خشکسالی در کشور مواجه بوده ایم. در این میان شاید میزان بارندگی در بعضی سال ها قابل قبول بوده باشد؛ اما باید توجه داشت که به صورت کلی جو بارشی حاکم بر کشور ما محدود و ناچیز است. لیکن با عنایت به افزایش سامانه های بارشی در اقصی نقاط کشور، پرسش اینست که آیا میتوان امیدوار بود که تدوام بارش ها در زمینه جبران کمبود آب مؤثر واقع شوند یا نه؟
صادق جمالی، پژوهشگر حقوق آب و محیط زیست، در همین راستا و در گفتگو با خبرآنلاین می گوید: «بارندگی مضاعف به منزله رفع مشکل کمبود آب نیست؛ توزیع مناسب آب شرب وابسته به تأسیسات و زیرساخت های در رابطه با این حوزه است. خیلی از استانهای ما زیرساخت های فرسوده ای دارند و با این وجود حتی اگر بارندگی ها به مراتب بهتر از این هم شود، نمی توان خیلی امیدوار بود که معضل کمبود آب آشامیدنی در استان هایی که گرفتار تنش آبی هستند، رفع گردد. همینطور تا وقتی که برداشت های گسترده از رودخانه ها ادامه یابد، جریان طبیعی بر بستر رودخانه حاکم نخواهد شد و تا جریان طبیعی در رودخانه ها جاری نشود، مشکل کمبود آب همچنان پابرجا خواهد بود.»
متن کامل این گفتگو را در ادامه می خوانید:
بارندگی های اخیر در سطح کشور تا چه میزان در جبران بحران کمبود آب نقش دارند؟
طبیعتاً با افزایش بارندگی، بویژه به شکل برف، وضعیت آب های زیرزمینی و سدی بهتر خواهد شد. اما متأسفانه مساله مهم اینست که ما به واسطه بهره برداری های بیش از اندازه، با یک کسری مزمن در منابع آبی کشورمان مواجه هستیم و قاعدتاً با یک سال بارندگی مطلوب، شرایط آنچنان که باید ایده آل نخواهد شد. اما خوشبختانه بارش های اخیر در قسمت کشاورزی تاثیر مستقیم و مطلوبی داشته، بویژه در این فصل که فرصت مناسبی هم برای کشت غلات است. از طرفی بارندگی و سرمای هوا به شکلی در دفع آفات موجود در خاک و گیاهان نقش دارد و از این جهت یک مزیت در زمینه کشاورزی به شمار می آید.
این بارش ها در زمینه تأمین آب شرب چه تأثیری خواهند داشت؟
ر؛ توزیع مناسب آب شرب منوط به تأسیسات و زیرساخت های در رابطه با این حوزه است و از آنجائیکه خیلی از استانهای ما زیرساخت های فرسوده ای دارند یا شبکه های آبی در آن نواحی گرفتار نواقصی هستند، حتی اگر بارندگی به مراتب بهتر از این هم شود نمی توان خیلی امیدوار بود که معضل کمبود آب آشامیدنی در استان هایی که گرفتار تنش آبی هستند، رفع گردد. به علت مشکلات زیرساختی و فرسودگی شبکه ها، پیشبینی می شود که استانهای پُرتَنش سال جاری هم با معضل کمبود آب شرب دست وپنجه نرم کنند. معضل کمبود آب شرب، یک مشکل زیرساختی است نه منبعی؛ امکان دارد در بعضی مناطق، منابع آب قابل توجهی وجود داشته باشد اما به علت فرسودگی شبکه یا نقص در تأسیسات تصفیه، این آب به صورت مناسب و عادلانه در اختیار مصرف کننده قرار نگیرد.
وضعیت سدها به واسطه این بارش ها چگونه است؟
تا این لحظه آمار دقیقی از میزان آب ذخیره ایِ حاصل از بارش های اخیر منتشر نشده اما با عنایت به این که بارندگی ها اغلب به صورت برف بوده اند، دستیابی به میزان دقیق آب دریافتی به این سرعت میسّر نحواهد بود؛ به مرور با آب شدن برف ها و گرم شدن هوا این امکان فراهم خواهد شد. نکته قابل ذکر اینست که نرخ بارندگی در بازه متوسطِ ۱۶ساله، افزایش قابل توجهی پیدا کرده و شرایط بهتر شده است.
تأثیر بارندگی روی منابع زیرزمینی به چه نحو است؟
منبع تغذیه آب های زیرزمینی، آب های سطحی و به صورت خاص رودخانه ها هستند؛ وقتی آب در رودخانه ها به صورت طبیعی در راه خود جاری باشد، منابع آب زیرزمینی را هم تغذیه می کند. اما زمانی که رودخانه دارای شرایط طبیعی نباشند و تغذیه ای صورت نگیرد، حتی با یک فصل بارندگیِ خوب هم مشکل برطرف نخواهد شد. باتوجه به این که در سالهای گذشته بدون هیچ برنامه ریزی دقیقی، سدهای زیادی بر بستر رودخانه ها ساخته شده و ایستگاه های پمپاژ و سایر تأسیسات در این محل ها راه اندازی شده، میزان برداشت ها از رودخانه ها افزایش پیدا کرده است و عملاً رودخانه های ما شرایط طبیعی خویش را از دست داده اند. این مساله به نوع خود در کیفیت و میزان منابع آب زیرزمینی نقش بسزایی دارد.
حقابه های زیست محیطی چند سالی است که از طرف وزارت نیرو آنطور که باید، در بستر رودخانه ها ادا نمی شود و این فقدانِ جریان طبیعی در رودخانه ها سبب می شود مشکلات آب های زیرزمینی روز به روز گسترش پیدا کند. بحث کم شدن آب های زیرزمینی تنها به برداشت آب از چاه ها برنمی گردد؛ بلکه نکته مهم، نبودِ جریان طبیعی در رودخانه هاست، تا وقتی که برداشت های گسترده از رودخانه ها ادامه یابد، جریان طبیعی بر بستر رودخانه حاکم نخواهد شد و تا جریان طبیعی در رودخانه ها جاری نشود و حقابه رودخانه ها به درستی رعایت نشود، مشکل کمبود آب همچنان پابرجا خواهد بود.
سابقه آخرین بارندگی مطلوب در کشور ما به سال ۹۸ برمی گردد، بارندگی های اخیر نسبت به بارندگی سال ۹۸ چه قیاسی دارد؟
بارندگی سال ۹۸ که از اواخر اسفند تا ابتدای بهار ادامه داشت، به شکل سیل بود؛ در آن سال به علت پرشدن مخازن سدها، ناچار به گشودن دریچه های سدها شدیم و به همین سبب یک جریان طبیعی در رودخانه های خشک بوجود آمد و این امر سبب بهبود شرایط منابع آب زیرزمینی شد. مثلا در استان تهران، در حوزه های آبریز جاجرود و کرج، سطح آب های زیرزمینی ۱۰ تا ۱۵ متر بالا آمد. دلیل رونق این منابع، بازگشایی دریچه ها، ایجاد یک جریان طبیعی آب در رودخانه و درنهایت تغذیه منابع زیرزمینی بود. اما بارش های اخیر چون به شکل برف هستند، تا کنون شرایط بگونه ای نبوده که مخازن سدی سرریز شوند و مجبور به بازکردن دریچه سدها باشیم.
با این تفاسیر هنوز نمی توان نتیجه گرفت که آیا بارندگی های اخیر در جبران کم آبی کشور مؤثر واقع خواهند شد یا نه؟
به صورت کلی این بارش ها شرایط آبی کشور را بهبود خواهند بخشید و نمی توان اظهار داشت که بی تأثیرند. بیشتر بخوانید: منابع آبی کشور ته کشیده و زمین درحال فرونشست است/ تنش آبی در این استان ها
۴۷۲۳۲
منبع: گل بخر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب