آخرین مهلت برای نجات یوزپلنگ آسیایی

به گزارش گل بخر، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست بزرگترین مشکل حوزه محیط زیست را بخشی نگری عنوان نمود و ضمن اشاره به چهار ستون اصلی برنامه های محیط زیست، بر ضرورت نجات یوزپلنگ آسیایی از انقراض تأکید نمود.

به گزارش گل بخر به نقل از ایسنا حمید ظهرابی ضمن اشاره به فرارسیدن بهار، از تصمیم سازان خواست با نگاهی مهربان تر به طبیعت، تصمیماتی اتخاذ کنند که بهره برداری از منابع طبیعی، همراه با حفظ آنها برای نسل های آینده باشد.

وی در گفتگو با یک برنامه تلویزیونی در جواب این پرسش که مهم ترین چالش های محیط زیست کشور چیست و سازمان حفاظت محیط زیست چه تدابیری برای مواجهه با آنها اندیشیده است؟ اظهار داشت: به عقیده من بزرگ ترین مشکل در حوزه محیط زیست، بخشی نگری در فعالیتها و برنامه ریزی های توسعه کشور است. در واقع هر بخش، صرفا به دنبال بیشترین بازده از فعالیتها در جهت اهداف خود است، در حالیکه حفظ محیط زیست باید بخشی از مفهوم توسعه باشد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: اگر منابع انسانی خوب آموزش ندیده باشد یا به محیط زیست صدمه زده باشیم، میتوان رشد صنعتی یا تکنولوژیک داشت اما به توسعه دست نیافت. توسعه ای واقعی است که درون آن، هم رشد اقتصادی و هم محافظت از محیط زیست دیده شود.

ظهرابی در ادامه ضمن اشاره به این که چالش آب، یکی از بحرانی ترین مسایل کشور است، افزود: ناترازی شدیدی در منابع آبی وجود دارد. میزان مصرف از منابع آبی، چه سطحی و چه زیرزمینی، بسیار فراتر از ظرفیت طبیعت است. بخش عمده این مصرف به کشاورزی کم بازده اختصاص یافته و نتیجه آن خشک شدن تالاب ها، رودخانه ها، افت شدید سطح آب های زیرزمینی و پدیده هایی مانند فرونشست زمین و افزایش گرد و غبار است.

ظهرابی در توضیح مشکل بخشی نگری و در جواب این که آیا سازمان حفاظت محیط زیست اختیارات کافی برای مداخله در سیاستگذاری های کلان دارد یا خیر؟ توضیح داد: در استانهای مرکزی استقرار صنایع آب بر سفارش نمی شود اما از نظر تاریخی به مبحث آمایش سرزمین بی توجهی شده است و بررسی توان اکولوژیک سرزمین برای استقرار پروژه ها مورد توجه قرر نگرفته است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: در سالهای اخیر مقداری به مبحث آمایش سرزمین توجه شده و سازمان برنامه و بودجه و دولت هم با جدیت بیشتری درحال پیگیری هستند.

وی در ادامه در جواب این پرسش که آیا قوانین محیط زیستی در کشور ما کافی است یا خیر؟ اظهار داشت: ایران از نظر قوانین و مقررات جزو کشورهای پیشرو در حوزه محیط زیست است. کم و کسری قانونی خاصی نیست، گرچه در بعضی حوزه ها مثل معادن با تفکر توسعه، قوانینی وجود دارد که محیط زیست را محدود می کند. با این وجود عمده مشکل، بی توجهی به قوانین یا دور زدن قانون است. فشارهایی از بخش های مختلف وارد می شود که سبب می شود در بعضی موارد پروژه های خلاف صلاح محیط زیست و مقررات اجرا شود که نتیجه چنین تصمیماتی، صدمه به طبیعت و مواجهه با نتایج منفی است.

ظهرابی در رابطه با دو معضل محیط زیستی آلودگی هوا و گرد و غبار هم اظهار داشت: در کلان شهرها، فراتر از ظرفیت طبیعی شان، آلودگی تزریق می شود. در روزهایی که هوا گرفتار سکون یا وارونگی دماست، هوای شهرها آلوده می شود و به شرایط نابسامان می رسد. از طرفی، گرد و غبار هم چه در چارچوب زمینه ای و چه در چارچوب بحران ناگهانی ناشی از باد، سلامت و اقتصاد مردم را تحت تاثیر قرار می دهد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بعضی گونه های جانوری در آستانه انقراض هستند. بعنوان نمونه، یوز آسیایی حالا در وضعیتی بحرانی به سر می برد. ایران تنها بازمانده یوز آسیایی را در جهان دارد و مسئولیت بزرگی در حفظ آن بر عهده داریم.

وی به سایر عوامل، همچون آفات و بیماری های جنگلی، از بین رفتن درختان و... هم اشاره نمود و از تبعات درازمدت آن سخن گفت و به این نکته اشاره نمود که مسایل در درازمدت هم افزایی خواهد شد. بعنوان مثال گرد و غبار باعث افزایش آفات خواهد شد و زنجیره ای از اتفاقات را به وجود می آورد که سلامت و رفاه و اقتصاد را تحت الشعاع جدی قرار خواهد داد.

ظهرابی در جواب چگونگی وضعیت تنوع زیستی، جنگلها و مراتع کشور هم اظهار داشت: در قسمت های مختلف، همچون جنگلها و مراتع، بحران هایی وجود دارد؛ از آفات و بیماری ها گرفته تا آتشسوزی ها و چرای بی رویه. کشت زیراشکوب در جنگلها بگونه ای زادآوری طبیعی را بخصوص در منطقه زاگرس از بین برده است. در بسیاری نقاط دیگر، اصلاً فرصتی برای تولد و رشد نهال های جدید باقی نمانده است.

وی در جواب این که سازمان محیط زیست متولی مستقیم همه مشکلات زیست محیطی است یا خیر؟ اظهارکرد: درست است که خیلی از وظایف، حاکمیتی و نظارتی است. ما موظفیم دستگاه ها را گرد هم جمع نماییم و برنامه ریزی مشارکتی داشته باشیم اما موفقیت در حل این مشکلات چندوجهی، زمانی امکان دارد که از دیگر سطوح نگاه به محیط زیست و حمایت کافی وجود داشته باشد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: متاسفانه برنامه ها کوتاه مدت دیده شده است. صبر می شود تا بحران رخ دهد، و بعد فاز مدیریت بحران شروع می شود. بعنوان مثال سیل رخ می دهد، چند روز در رابطه با آن صحبت و بعد فراموش می شود. باید از این رویکرد عبور کرد و برنامه های دراز مدت داشت. سازمان حفاظت محیط زیست باید در جایگاه حاکمیتی خود قرار گیرد.

ظهرابی در رابطه با راهکارهای سازمان حفاظت محیط زیست برای اصلاح وضع موجود اظهار داشت: یکی از برنامه های جدی محیط زیست اینست که مبحث محیط زیست را با اقتصاد تلفیق کند، یعنی پروژه هایی که در طبیعت اجرا می شود، باید هزینه صدمه به منابع طبیعی و خدمات اکوسیستم هم در محاسبات مالی شان لحاظ کنند. بعنوان مثال اگر جاده ای ایجاد می شود، فقط نباید هزینه ساخت و ساز دیده شود بلکه باید خسارت صدمه به جنگل، مرتع و ذخایر آبی هم با عدد و رقم محاسبه شود. آن زمان خیلی از این پروژه ها به خودی خود کنترل می شود. لازمه این امر ارزش گذاری اقتصادی منابع محیط زیستی و دخالت آن در سود و زیان است.

وی اضافه کرد: سازمان حفاظت محیط زیست همینطور به دنبال راهکارهایی برای بهره برداری پایدار از منابع طبیعی بخصوص در مناطق حفاظت شده است. اکوتوریسم یا گردشگری مبتنی بر طبیعت یکی از این راهکارهاست. گردشگری مسئولانه می تواند به حفاظت کمک و درآمدی برای جوامع محلی ایجاد نماید. با آموزش و مشارکت مردم، میتوان این حفاظت را پایدار کرد و منافع آن هم بین جامعه محلی پخش شود. در واقع همسوسازی منافع مردم و حفاظت است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهار داشت: سازمان حفاظت محیط زیست در دوره جدید، چهار ستون اصلی را برای برنامه های خود تعریف کرده که توافق سازی، مشارکت محوری، علم محوری و مشارکت پذیری است و تلاش می کند محیط زیست را به یک خواست اجتماعی تبدیل کند، ارزش های محیط زیستی را با مفاهیم اقتصادی پیوند بزند و از علم اقتصاد برای حفاظت بهره بگیرد. در کنار آن، فضا را برای مشارکت مردم و تقویت سازمان های مردم نهاد باز کند.

ظهرابی در رابطه با موضع سازمان حفاظت محیط زیست در رابطه با پروژه هایی مانند پتروشیمی میانکاله اظهارکرد: من مبحث تخریب در طبیعت را به سه بخش تقسیم می کنم؛ یک بخش ناشی از ناآگاهیست. مردم نمی دانند کاری که می کنند چه پیامدی دارد. بخش دوم به فقر و شرایط اقتصادی برمی گردد که دست اندازی به طبیعت را بیشتر می کند اما بخش سوم آزمندی و فرصت طلبی برخی گروه هاست که آگاهانه محیط زیست را تخریب می کنند.

وی در رابطه با پروژه میانکاله خاطرنشان کرد: پتروشیمی میانکاله یکی از نگرانی های جدی است. مطالبات مردمی در این خصوص بسیار است و هر اقدامی در مورد این فعالیت غیرقانونی صورت می گیرد. سازمان حفاظت محیط زیست برای این پروژه هیچ مجوزی صادر نکرده است. مطابق قانون، باید ارزیابی اثرات زیست محیطی صورت گیرد و به تأیید سازمان برسد، اما متاسفانه این مسیر طی نشد و اجرای پروژه شروع شد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: رسماً و صراحتا در چند مرحله مخالفت با اجرای این پروژه اعلام شده است. اخیراً مدیرکل حقوقی سازمان به مراجع قضایی استان مراجعه نموده است و درخواست توقف عملیات اجرایی را داشته اند. امیدواریم با حمایت دستگاه قضایی، با چنین اقداماتی برخورد بازدارنده شود تا شاهد تکرارشان نباشیم.

وی در جواب این که آیا این مورد در سطح عالی کشور هم مطرح گردیده است یا خیر هم اظهار داشت: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اخیراً جلسه ای در این خصوص برگزار کردند. رئیس جمهوری هم مأمور ویژه ای را برای پیگیری این پروژه منصوب کرده اند با رفتن به سازمان، اسناد و مدارک را بررسی کند گزارشی به ایشان عرضه نماید.

ظهرابی با اظهار امیدواری از موضع دولت اظهار داشت: با شناختی که از نگاه و سابقه رئیس جمهوری داریم، امیدواریم تصمیمی قاطع و به نفع مردم و محیط زیست اتخاذ شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، در جواب این پرسش که با عنایت به اطلاعات عرضه شده، وضعیت اقلیمی کشور را چطور ارزیابی می کنید، اظهار داشت: متاسفانه کشور ما از نظر موقعیت جغرافیایی در جایی قرار گرفته که بشدت متأثر از مبحث تغییر اقلیم و آثار و نتایج آن است. ما شاهد تغییر در روند بارندگی، میزان بارش، افزایش دما همینطور بروز سیل های ویرانگر و خشکسالی هستیم. پدیده های حدی در طبیعت ما بالا رفته است و ما باید بتوانیم با آثار آنها مقابله و از سویی شرایطی برای سازگاری با این تحولات ایجاد نماییم.

وی افزود: یکی از راهکارهایی که باید به آن دقت کنیم، حفاظت بهتر از منابع است. روز گذشته تفاهمنامه ای با یونسکو امضا کردیم که یکی از محورهایش افزایش تاب آوری در مقابل تغییرات اقلیمی است. هدف اینست که با استفاده از فناوری های روز، بتوانیم پیش آگاهی از خشکسالی، سیل و دیگر مخاطرات اقلیمی داشته باشیم. این طرح ها به شکل پایلوت در بعضی مناطق اجرا می شود و امیدواریم با همکاری دستگاه هایی مانند وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و مدیریت بحران بتوانیم آنرا به سایر مناطق کشور گسترش دهیم.

ظهرابی تاکید کرد: تغییر اقلیم در خشکسالی هایی که برای سالهای آینده پیشبینی شده، نقش آفرین است. دیگر نمی توان خشکسالی را پدیده ای مقطعی دانست. ما حالا با وضعیت خشکسالی و کم آبی روبه رو هستیم. بارندگی های بی موقع، بارندگی کم یا بارندگی هایی که منجر به سیلاب می شوند را شاهد می باشیم ازاین رو باید الگوی کشت خویش را متناسب با منابع آب و توان سرزمین، همچون خاک و سایر عوامل مؤثر در کشاورزی اصلاح نماییم.

در ادامه گفتگو، مجری برنامه ضمن اشاره به پایان تعطیلات نوروزی، از ظهرابی در رابطه با وضعیت محافظت از یوز آسیایی و اقدامات نوروزی در مسیرهای پرخطر پرسید که ظهرابی در پاسخ اظهار داشت: اتفاقی که در ایام پرتردد جاده ها برای یوز آسیایی رخ می دهد، فعالیتی مردمی و مشارکت محور است که به سبب آگاهی و خواست عمومی شکل گرفته است. این مشارکت باآنکه بسیار پرارزش و مؤثر بوده اما راهکار اساسی نیست. نمی شود صرفا از مردم خواهش کرد که در یک مسیر ۵۰ تا ۶۰ کیلومتری با احتیاط برانند.

وی اضافه کرد: ما باید بسمت ایمن سازی جاده ها برویم و مسیرهای عبور برای این گونه وحشی ایجاد نماییم چون که این حیوان به صورت طبیعی درحال جابه جایی است؛ بسته به شرایط تغذیه، اقلیم، فصل جفت گیری و... ازاین رو باید جاده ها را ایمن نماییم. ما مطالعاتی با همکاری یکی از دانشگاه ها انجام داده ایم و الان دقیقا می دانیم که در محور عباس آباد به میامی، همان مسیری که بیشترین تصادفات با یوز در آن رخ داده، تابحال حدود ۱۳ یوز تلف شده اند. در کل طبیعت کشور، تنها ۱۷ یوز آسیایی را می شناسیم؛ ۱۰ توله و هفت یوز بالغ هستند.

ظهرابی در ادامه در رابطه با خطرات جاده ای برای یوز آسیایی و اقدامات انجام شده ضمن اشاره به این که هم اکنون فقط ۱۷ یوز در طبیعت کشور شناسایی شده است، اظهار داشت: اگر این عدد تلفات را کنار موجودی فعلی بگذاریم، می بینیم که با یک اتفاق وحشتناک مواجه هستیم. ما با وزارت راه و سازمان برنامه و بودجه تعاملاتی داشته ایم و قرار شده وزارت راه ایمن سازی جاده ها را انجام دهد حتی برای جاده هایی که در آینده راه اندازی خواهند شد، ما طرح ها و برنامه های خویش را آماده کرده ایم و انتظار داریم وزارت راه در ایمن سازی جاده ها نقش بیشتری ایفا کند. پروژه ای که درحال اجراست، به شکل کلی درحال پیشرفت است.

وی اضافه کرد: ما ناچار شدیم با وجود محدود بودن منابع سازمان حفاظت محیط زیست، بخش عمده ای از بودجه محافظت از یوزپلنگ را صرف فنس کشی و اقدامات حفاظتی در همان جاده نماییم البته اقدامات خوبی هم رخ داده؛ همچون اعمال محدودیت سرعت، نصب دوربین و تابلو، حضور مردمی، و روشن سازی نقاط پرخطر. این اقدامات طی سالهای اخیر مؤثر بوده اند و در دو سال قبل تقریبا تلفات نداشتیم.

ظهرابی در ادامه با تاکید بر ضرورت محافظت از زیستگاه یوز آسیایی اظهار داشت: ما برنامه ریزی های گسترده ای انجام داده ایم با مشارکت مردم و بخش خصوصی، حفاظت را تقویت نماییم. سال ها از نقش این بخش ها غفلت شده بود. هم اکنون، حدود ۴۲۰ هزار هکتار از زیستگاه های یوزپلنگ توسط انجمن قرق داران ایران، با استقرار نیرو و تجهیزات حفاظتی، تحت حفاظت قرار گرفته اند؛ دقیقا در محدوده ای که یوزپلنگ ها بین توران، میاندشت و خوش ییلاق جابه جا می شوند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در جنوب شرق منطقه هم یک دامدار فعالیت می کند و در زمینه تکثیر طعمه های یوز و محافظت از حیات وحش تلاش می کند. او موفق شده هم جمعیت را افزایش دهد و هم حضور یوز را در آن منطقه مشاهده کند.

ظهرابی در اینباره خاطرنشان کرد: تجربه شخصی من نشان داده است که مشارکت مردمی بسیار مؤثر و سریع تر از بسیاری روش های دولتی عمل می کند. بنابراین ما در سازمان حفاظت محیط زیست بخش ویژه ای برای نظارت بر زاد و ولد یوزها اختصاص داده ایم.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه اظهار داشت: در کنار حفاظت در طبیعت، که همچنان اولویت اصلی ماست، ما یک مرکز تکثیر و پرورش یوزپلنگ هم راه اندازی کرده ایم. یوزهایی که امکان بازگشت به طبیعت را ندارند، در این مرکز نگهداری می شوند. هم اکنون، یک متخصص دارای دکترای یوزپلنگ از آفریقا به شکل شبانه روزی در آن جا مستقر است و ما درحال استانداردسازی سایت و تجهیز آن به امکانات روز هستیم.

وی در ادامه توضیح داد: این مرکز، نمونه ای از مراکز تکثیر در اسارت است که تکثیر در یک محیط تحت کنترل صورت می گیرد. در کنار آن ما ذخیره گاه های نیمه طبیعی طراحی نموده ایم و یک برنامه پنج ساله برای آینده یوزپلنگ تدوین شده که نیازمند حمایت دولت و بخش خصوصی است؛ بخصوص معادنی که در زیستگاه های یوز مستقر بودند و متاسفانه بخشی از کاهش جمعیت یوز ناشی از همین فعالیتها بوده است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، اخطار داد: در گذشته زیستگاه های یوز از استانهای فارس و کرمان تا خراسان جنوبی، رضوی و شمالی امتداد داشتند اما حالا فقط به سمنان و بخشی از خراسان شمالی بعنوان زیستگاه های فعال این گونه جانوری امید داریم.

ظهرابی در انتها تاکید کرد: این کاهش پراکنش یک زنگ خطر جدی است. ما شاید آخرین نسلی باشیم که فرصت داریم مانع انقراض این گونه شویم حتی این دولت، شاید آخرین دولتی باشد که می تواند در این حوزه اقدام مؤثر انجام دهد ازاین رو انتظار داریم هم از نظر مالی و بودجه و بخش خصوصی هم هم از نظر کنترل فعالیتهای صدمه زا، از سازمان حفاظت محیط زیست حمایت شود.

منبع: گل بخر

1404/01/26

10:30:21

5.0 /5

تگهای خبر: آلودگی , اكوسیستم , باد , بارندگی

این مطلب گل بخر را تایید می کنین؟

(1)

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات کاربران گل بخر در مورد این مطلب

نظر شما در مورد این مطلب

نام:

ایمیل:

نظر:

سوال:

= ۲ بعلاوه ۱