سبزه سین ناجور هفت سین است؟
گل بخر: «سبزه» یکی از سین های مهم سفره نوروز بوده که برمبنای اسناد تاریخی، نماد باروری و جاودانگی است، اما بتازگی موضوعی درباره ی ماهیت این سین نوروزی مطرح گردیده است در خصوص اینکه رویاندن و رها کردن سبزه به محیط زیست و طبیعت لطمه می رساند و بهتر است کاشتن نهال جایگزینِ آن شود.
به گزارش گل بخر به نقل از ایسنا، «نوروز» یکی از جشن های ایران باستان است که مشترک با ۱۱ کشور دیگر در لیست «میراث ناملموس» یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. یکی از برجسته ترین آیین ها و آداب نوروزی، برگزاری سفره نوروز است که بخش جدایی ناپذیر این جشن جهانی به شمار می آید و هر کدام از نمادهای این سفره یا «سین ها» بیان کننده درک و شناخت ایرانیها از جهان هستی و طبیعت بوده است.
در صورتیکه برخی معتقدند ایرانیان در گذشته «هفت شین» داشته اند و بعد از بر افتادن ساسانیان به «هفت سین» تبدیل گشته است، چند سالی هم هست که شماری از مردم به علت آن چه «پاسداری از زیست بوم (محیط زیست)» مطرح می کنند در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی با چیدن تعدادی از اقلام در سفره «هفت سین» مخالفت می کنند، بر این اساس با توجیه «هدر رفتن آب و مصرف گندم» خواهان برچیده شدن «سبزه» از سفره نوروزی شده و از مخاطبان خود می خواهند که کاشت نهال را جایگزین «سبزه» کنند. از همین رو، سیاوش آریا ـ پژوهشگر و فعال میراث فرنگی ـ در گفت وگوهایی با یک کارشناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران و همین طور یک زبان شناس و یک استادیار محیط زیست دانشگاه و پژوهشگر فرهنگی و ژئوپلیتیک، به بررسی جایگاه تاریخی، قدمت و فلسفه «سبزه» در سفره هفت سین پرداخته که در ادامه، بخش هایی از این گفت وگوها را می خوانیم:
احمد نوری ـ ایران شناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران ـ در این پژوهش درباره ی حذف سبزه از سفره هفت سین گفته است: سبزه نوروز افزون بر اینکه نماد کشاورزی و باغ داری و زندگی است، نماد جاودانگی و بی مرگی (اَمُرداد) نیز به شمار می آید. رنگ سبز و گیاهان همیشه سبز، همانند سَرو در ایران نماد جاودانگی و زندگی است. برای همین ایرانیان باور داشتند و دارند که با کاشتن سبزه از زندگی و جاودانگی و دیر زیوی بهره مند خواهند شد و این سبزه برایشان خوش روزی و فُزونی (برکت) و شادمانی خواهد آورد. از سویی دیگر، از دیرباز هر خانواده ایرانی حداکثر به اندازه یکبار مصرف خوراکی خود، به انداختن سبزه می پردازد؛ آن هم یک دفعه در سال. این کار نیز، نه به اقتصاد خانواده و کشور و نه به فرآورده های کشاورزی زیانی نمی رساند. برای نمونه شما در سال یک وعده خوراکی خودرا بیشتر بخورید و یا بیشتر بپزید و به دیگران بدهید، آن هم تنها از حبوبات.
او همین طور معتقد است: هر سبزه در هر خانواده حداکثر یک لیوان یا یک پیاله آب در روز، بیشتر مصرف ندارد که در یک ماه، حدود سی پیاله یا لیوان می شود. برای مردمانی که باید روزی حداقل هشت لیوان آب برای نوشیدن (جدا از مصارف جانبی شست وشو و پخت و پز و...) مصرف کنند، یک لیوان آب در کنار آن، چیزی به شمار نمی آید و جزو مصرف های روزانه است. پس کاشت سبزه نیز حتا در اندازه‌ی کلان یک جامعه چند میلیونی ایرانی که روزی میلیونها لیتر تنها صرف شستن خودرو ها و لوازم شان می کنند، هیچ به شمار می آید. پس این حساسیت نشان دادن به اینگونه مصرف، یعنی کاشت سبزه، اندیشه و آرمانی دور از اسراف و زیاده روی دارد. اگر بنا باشد به گونه مصرف آب و فراورده های کشاورزی و یا همانند این ها خورده گرفت و نکته سنجی کرد، بسیار موارد غیر نیاز و بایسته ای از اصراف و ریخت وپاش های بیهوده دیگر در این سرزمین روی می دهد که نه فقط نمادین و آیینی نیستند، بلکه به ساختار فرهنگی و ملی نیز لطمه می رسانند و باید از آنها پیشگیری کرد که کسی حتا در اندیشه‌ی آن هم نیست، چه رسد به اینکه بخواهد درباره ی اش گفت و گو کند.
همچنین، شهرزاد اسدی ـ زبان شناس و استاد دانشگاه ـ درباره ی ارزش سبزه و فلسفه‌ی آن اظهار کرده است: ما در کارکردهای کهن خود می بینیم که نیروی گرفته شده از طبیعت به آن بازگشت داده می شده است. با این روش که «سبزه» را در دل طبیعت می انداختیم و یا به آب می سپردیم، یعنی سبزه با آب رشد و نمو پیدا کرده و چیزی را از آفرینش کم کرده است و ما این را بر می گردانیم و به آب می دهیم. بی شک باید ریشه‌ی این دل نگرانی را در جایی دگر و با آرمانی دیگر واکاوی کرد. همین طور دل نگرانی برای زیست بوم را می توان با آموزش درست و روش درست نگهداری «سبزه» برطرف کرد. از سویی دیگر، می توان بجای کاشت چندین «سبزه» در هر خانواده، به کاشت یک سبزه بَسنده کرد تا بتوان در آب و «سبزه» هم صرفه جویی کرد. پس بهتر است بجای ستیز و مخالفت با داشته های خود که از نیاکان خردمند و پاک نهاد ما برجای مانده، به پاسداشت و نگهداشت آنها پرداخت و به این آیین ها و جشن های ملی خود ببالیم. در آخر باز می گویم که «سبزه» همیشه نماد زندگی و جاودانگی بوده و است و جدایی آن از سفره «هفت سین» ناشدنی است.
میرمهرداد میرسَنجری ـ استادیار محیط زیست دانشگاه و پژوهشگر فرهنگی و ژئوپلیتیک ـ نیز به لزوم بودن «سبزه» در سفره «هفت سین» پرداخته و یادآور شده است: «هاشم رضی درکتاب گاه شماری و جشن های ایرانی آورده است که کاشتن «سبزه» یکی از آیین های نوروزی است و از روزگار باستان در بین ایرانیان روایی داشته است. آنان نزدیک به ۲۵ روز قبل از نوروز، ۱۲ ستون از خشت خام پیرامون حیاط دربار برپا کرده و بر فراز هر ستون یک نمونه از دانه های حبوبات را می کاشتند. روز ششم فروردین، یعنی «خورداد روز»، با سرودخوانی و نواختن سازها فرآورده هایی را که از پیش آماده کرده بودند، برمی داشتند. این ستون ها نیز، همچنان تا روز شانزدهم برپا بود. آنها به رشد دانه ها توجه می کردند و هر کدام که بهتر و بلندتر بود، همان فرآورده را در آن سال می کاشتند تا بیشتر بار (ثمر) دهد. در خانه ها نیز، مردم در آوَندهای (ظروف) ویژه، «سبزه» فراهم می کردند و هر کدام از مردمان در آوندی یا چیزی همانند آن، اقلامی از دانه ها به مانند گندم، جو، برنج، لوبیا، عدس، ارزن، نخود، کنجد، باغلا، ذرت و ماش می کاشتند.
او گفته است: با نگرش به برجستگی و اهمیت جشن های ملی در فرهنگ ایرانی، شوربختانه چندی است که بیننده‌ی دست هایی هستیم که در پِی به گمراهی کشاندن جشن ها، آیین ها و فرهنگ کهن ایرانی هستند. در چند سال قبل بیننده‌ی آن بوده ایم که چهارشنبه سوری، به عنوان جشن پیشواز نوروز که از سده ها به یادگار به ما رسیده با انفجار ترقه و آتش افروزی به جشن منفی تبدیل گشته و پیام راستین نگاهبانی و پاسداشت آتش فروزان گرمابخش و پاک کننده زیست بوم و ضد آلودگی را از یادها زدوده است. امروزه نیز، شماری با مطرح کردن زدودن «سبزه» از سفره هزاران ساله‌ی نوروز باستانی ایرانی، توجیه خودرا پاسداری از زیست بوم عنوان می کنند.
این پژوهشگر فرهنگی و ژئوپلتیک تاکید دارد: به راستی آیا پیشینیان ما که کاشت «سبزه» را به عنوان نماد باروری و گسترش با کشاورزی و سر سبزی پاس می داشته اند و حتی افزون بر به کارگیری جوانه های سبز شده برای پختن خوراک لذیذ گیاهی، سبزه های سفره «هفت سین» را به عنوان قسمتی از روزی پرندگان و جانوران و آبزیان به کار می گرفته اند، از مردم امروزی که گاه تاریخ خودرا فراموش می کنند و هویت گریز شده اند، کمتر به زیست بوم و طبیعت گرایی باور داشته اند؟
منبع: گل بخر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب