به مناسبت روز جهانی یوزپلنگ؛
کمتر از ۲۰ قلاده
گل بخر: در حالی کمتراز ۲۰ قلاده از یوزپلنگ آسیایی باقی مانده است که برای نجات آن همکاری همه از دولت گرفته تا جوامع محلی ضروری به نظر می آید.
به گزارش گل بخر به نقل از ایسنا از سال ۲۰۱۰، ۴ دسامبر (۱۴ آذر) به بزرگداشت یوزپلنگ بعنوان روز جهانی یوزپلنگ اختصاص یافته است. هر سال، این روز خاص بعنوان یادآور زیبایی باورنکردنی و منحصر به فرد این گربه بزرگ و همینطور نیاز فوری به تلاشهای حفاظتی گرامی داشته می شود.
گونه یوز دارای دو زیرگونه اصلی است؛ زیرگونه آسیایی و زیرگونه آفریقایی. وضعیت یوزپلنگ آسیایی به قدری وخیم است که هم اکنون این گونه جانوری در کشورهای همسایه ایران به صورت کلی منقرض و در ایران هم به قسمتهایی از استانهای یزد، خراسان جنوبی، کرمان و سمنان محدود شده و جمعیت آن در سه استان یزد، خراسان جنوبی و کرمان بسیار ناچیز است. این گونه در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی محافظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد.
به گفته حمید ظهرابی - معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست - بر مبنای آخرین آمار به دست آمده هفت یوز بالغ و ۱۰ توله یوز شناسایی شده اند. «فراز» و «فقه» دو یوز نر بالغ هستند. از یوزهای بالغ ماده «هیوا» توله ای ندارد ولی «مهشاد» چهار توله و «هلیا»، «هرب» و «تلخاب» هر کدام دو توله دارند.
تخریب زیستگاه یکی از عوامل موثر بر انقراض گونه هایی مانند یوزپلنگ است که شکل های مختلفی دارد. جاده کشی، معدن کاوی، چرای بی رویه، تغییر کاربری اراضی صدمه زیادی به زیستگاه های حیات وحش می زنند و از هم گسیختگی زیستگاه و جزیره ای شدن آن به صورتی که گونه در زیستگاه اسیر می شود را به دنبال دارد، در نتیجه برای جفت یابی و پیدا کردن طعمه گرفتار مشکل می شود.
شتر، دام و سگ های گله هم به معضلی برای یوزپلنگ آسیایی تبدیل گشته اند. به قول حسن اکبری – معاون سابق محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست - یکی تهدیدهای جدی یوزپلنگ آسیایی در مجموعه حفاظتی توران، حضور تعداد زیادی دام و شتر است. دام و شتر در خیلی از نقاط این مجموعه رفت و آمد می کنند. همراه گله های دام چوپان و تعداد قابل توجهی سگ است این در حالیست که یوزپلنگ بخصوص توله ها در مقابل وجود سگ بسیار صدمه پذیر هستند، بگونه ای که دربسیاری از مواقع مجبور به خروج از زیستگاه می شوند تا به جاهای امنی بروند یا اگر در آن مکان بمانند، صدمه خواهند دید.
خشکسالی هم سبب شده تا غذایی برای گونه های علفخوار باقی نماند. با کاهش جمعیت علفخواران، جمعیت گوشتخوار صدمه می بیند چونکه علفخواران طعمه گوشتخواران هستند. با کاهش طعمه، گوشتخواران از منطقه زیست خود خارج و به مناطق مسکونی برای شکار دام نزدیک می شود، در نتیجه بین انسان و دام تعارض ایجاد می شود و انسان برای کاهش تعارض امکان دارد که به استفاده از سموم و تله گذاری روی بیاورد. در نتیجه حیوانات تلف می شوند.
از سوی دیگر حدود ۵۰ درصد از تلفات گوشتخواران در رابطه با تصادفات جاده ای حاشیه مناطق حفاظت شده است چونکه حیوانات مجبور به خروج از زیستگاه می شوند و تصادف می کنند.
سازمان حفاظت محیط زیست در سالهای گذشته اقداماتی را برای محافظت از یوز انجام داده است. این سازمان در دولت چهاردهم هم در این حوزه برنامه هایی دارد البته به قول شینا انصاری – رئیس سازمان حفاظت محیط زیست - برنامه محافظت از یوز نیازمند مرور درس آموخته های گذشته و ایجاد یک ساختار پژوهشی و اجرایی منسجم و همدل است.
ظهرابی در این حوزه می گوید: در کوشش برای بروزرسانی این برنامه ها هستیم و آنها را تکمیل و اجرا می نماییم. به منظور اطمینان از صحت و دقت این برنامه ریزی، درحال فعال کردن کارگروهی از متخصصان بیرون از سازمان حفاظت محیط زیست هستیم تا آنان با کارشناسان درون سازمان همراه شوند و به شکل مشترک این برنامه ها را بازنگری و حین اجرا بر آنها نظارت و در صورت ضرورت برنامه را بازبینی کنند. این ساختار مدیریتی است که فعلاً در سطح ستاد طراحی شده است.
او ادامه می دهد: متخصصان داخلی را با انتشار فراخوان انتخاب می نماییم. می خواهیم این متخصصان بعد از استقرار، خودشان بر حسب نیاز از متخصصان بین المللی هم دعوت و نظرخواهی کنند.
به گفته معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست همه برنامه هایی که در گذشته طراحی شده است را با قوت ادامه می دهیم. اولویت ما در این دوره مثل گذشته محافظت از زیستگاه های طبیعی، امن کردن زیستگاه ها و ارتقای کیفیت و مطلوبیت زیستگاه است و در این راستا برنامه هایی برای افزایش ایمنی و محافظت از مناطق، تقویت نیروهای محیط بان، به کار گرفتن امکانات و تجهیزات حفاظتی، استفاده از تجهیزات نوین حفاظتی و جلب مشارکت مردم در محافظت از یوز را داریم که بخش عمده ای از فعالیتهای ما را در بر می گیرد.
یکی از تهدیدات یوزپلنگ آسیایی تصادف جاده ای است که این اتفاق بیشتر در جاده عباس آباد – میامی رخ داده است. اقداماتی در سالهای قبل به منظور ایمن سازی این جاده برای یوزپلنگ ها شروع شد که در دولت چهاردهم تداوم پیدا کرده است. انصاری در جلسه ای با فرزانه صادق مالواجرد - وزیر راه و شهرسازی – فنس کشی در حاشیه جاده عباس آباد ـ میامی را پیگیری کرد که با دستور مساعد خانم وزیر، منابع مالی تأمین شد و بزودی عملیات اجرایی آن آغاز می شود.
به گفته انصاری، روشن سازی این معبر هم تکمیل شده است و کاهش سرعت خودرو ها در جاده عباس آباد که یک سال اجرا شد، با توافق مجدد قرار شده به شکل دایم ادامه پیدا کند و حداکثر سرعت مجاز خودرو ها در این محدوده ۹۰ کیلومتر خواهد بود.
او محافظت از یوزپلنگ ایرانی را نیازمند منابع مالی می داند ازاین رو برای دریافت حمایت های مالی بین المللی و داخلی با صندوق ملی محیط زیست هماهنگی شده است، تا حساب ویژه ای مختص یوزپلنگ ایجاد کنند و به غیر از منابع دولتی، سایر منابع مالی در این حساب ذخیره و متناسب با برنامه های پیشبینی شده برای محافظت از یوز با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست هزینه شود.
به اعتقاد رئیس سازمان حفاظت محیط زیست این کار فرصتی را فراهم می آورد که مردم بخصوص بخش خصوصی در چارچوب طرح های مسئولیت اجتماعی بتوانند به محافظت از یوز که هم اکنون به یک مطالبه ملی تبدیل گشته است، کمک کنند.
تکثیر یوز در اسارت هم یکی از برنامه های سازمان حفاظت محیط زیست طی سالهای گذشته بوده است. این سازمان در دولت چهاردهم بهره برداری از سایت تکثیر در اسارت خارتوران را در دستور کار خود قرار داده است علاوه بر آن اقداماتی در جهت ارتقای کیفیت امکانات و تجهیزات آن کرده است.
به گفته ظهرابی در سایت قبلی فضای کافی برای جست و خیز یوزپلنگ ها وجود نداشت و برنامه ای برای بازوحشی سازی یوزپلنگ ها نبود. ما در این پروژه با امکاناتی مثل «چیتاران» و ایجاد فضای لازم برای دویدن یوزها شرایط طبیعی تری را برای زیست آنها فراهم می نماییم. در واقع همان پروژه است و مقداری تکمیل و بهسازی می شود.
سازمان حفاظت محیط زیست از ذخیره گاه های نیمه طبیعی با دو هدف بهره خواهد برد. یکی برای بازوحشی سازی و معرفی زاده های یوزپلنگ به طبیعت در صورت موفقیت در تکثیر یوز در اسارت چونکه توله های آنها به مکانی نیاز دارند تا به تدریج بازوحشی شوند. در کنار آن برای تغذیه یوزها و افزایش مطلوبیت زیستگاه احتیاج به افزایش جمعیت طعمه است ازاین رو یکی از کارکردهای ذخیره گاه های نیمه طبیعی اینست که مراکز تکثیر طعمه خواهیم داشت.
به گزارش گل بخر به نقل از ایسنا با عنایت به این که کمتر از ۲۰ یوزپلنگ آسیایی در طبیعت وجود دارند، ضروری است بیشتر از گذشته دستگاههای مختلف برای محافظت از این گونه پرارزش همکاری کنند علاوه بر آن از مشارکت گروههای مردمی استفاده گردد تا هرچه سریعتر این گونه پرارزش از لبه پرتگاه انقراض نجات پیدا کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب